Cornelis Bontekoe - Theedokter

Een van de markantste persoonlijkheden uit de theegeschiedenis is Cornelis Bontekoe. Hij werd in 1647 in Alkmaar geboren als Cornelis Decker. De naam Bontekoe ontleende hij aan het uithangbord boven zijn vaders winkel, waarop een afbeelding van een koe stond. Hij studeerde in Leiden bij Franciscus Sylvius en werd later lijfarts van de keurvorst van Brandenburg, Frederik Wilhelm. Ook heeft hij het geschopt tot professor aan de universiteit van Frankfurt am Oder.

Bontekoe was zo'n groot promotor van thee dat hij ervan verdacht werd aandelen te hebben bij de VOC. Hij schreef in 1678 het Tractaat van het excellenste kruyd Thee. Hij adviseerde om 8 tot 10 koppen thee per dag te drinken; zonder suiker! Zelf ging hij er prat op dat hij soms 100 koppen thee per dag dronk (je vraagt je af hoe klein de kopjes waren of hoe vaak hij naar de wc moest). Volgens Bontekoe zuiverde thee het bloed, verjoeg het nachtmerries, verdreef het kolieken, verbeterde het het geheugen, verdreef het hoofdpijn en was het voor nog veel meer dingen goed: hij geeft een hele waslijst met kwalen die door het drinken van thee verholpen konden worden. Later schreef hij ook nog Gebruik en misbruik van thee.

Ondanks zijn liefde voor de thee, vond hij dat het drinken van thee niet voor iedereen was weggelegd. Dat blijkt wel uit het volgende citaat:

"...maar als de Schoenlappers en Kruyers, met hun respectievelijke Huisvrouwen, de morsige handen aan geheyligde dingen durven slaan, wat valt 'er dan anders te verwachten, als dat ze in een bederf verkeerd zullen worden? ... 'k zeg om de mode te volgen, dewyl z'er zo vies af zagen, dat de vreemde figuuren, die zij met oogen en mond maakten, genoegsaam uitweezen, dat dit kruyd niet voor hen in de wereld gekomen was, en dat de Tee 't zich scheen te belgen, dat ze van zulke lompe schepselen gedronken wierd."
(Citaat uit: Thee van Eelco Hesse; 1973, Bert Bakker, Den Haag)

Daarna gaat hij nog even tekeer tegen 'Saletjonkertjes' en 'jong Jufferstuig'. Het ging hem vooral aan het hart dat deze mensen de thee niet op hun waarde wisten te schatten, en het alleen maar dronken omdat het in de mode was.

Alhoewel het nooit bewezen is dat Bontekoe aandelen had bij de VOC, kreeg hij wel een relatiegeschenk van de VOC voor zijn stimulering van het theeverbruik in Nederland. En als je dan ook nog weet dat hij later een tractaat heeft geschreven over de deugden van chocola, dan kun je er bijna wel zeker van zijn dat hij nauwe banden onderhield met de VOC.

Helaas heeft hij niet kunnen bewijzen hoe gezond thee voor de mens is. Hij stierf op zijn 38e door een val van de trap in het paleis in Berlijn. Zijn collega's zullen nauwelijks om hem gerouwd hebben; hij was namelijk niet echt geliefd door zijn onsympathieke en vervelende karakter en zijn weinig verheffende levensstijl. In de kranten verscheen zelfs een heel cynisch bericht over zijn dood.

Alhoewel Bontekoe overdreef wat betreft de gezonde eigenschappen van thee, heeft hij wel bijgedragen aan de algehele gezondheidstoestand van de burgers in die tijd. Doordat zij meer thee gingen drinken, grepen ze minder vaak naar de fles. Bier en wijn waren in die tijd namelijk hele gewone dorstlessers. Tja, dan kan je toch beter thee drinken.